Służba więzienna cz. 2 - Czasy Polski Ludowej
Służba więzienna to umundurowana i uzbrojona formacja polska, która realizuje zadania w zakresie wykonywania kar pozbawienia wolności i tymczasowego aresztu. Jednostka podlega obecnie Ministrowi Sprawiedliwości i ma własną strukturę organizacyjną. Zadania służby więziennej jednak nie zawsze wyglądały tak jak obecnie. Przybliżamy funkcjonowanie formacji w czasach Polski Ludowej przypadającej na lata 1952-1989.
Zmiany formalne w Służbie Więziennej po 1952 roku
W lipcu 1954 roku ukazał się nowy Dekret o Służbie Więziennej. Wówczas zmieniono nazwę formacji oraz wprowadzono nowe działania poprawcze wobec skazanych. Pod koniec roku zostało rozwiązane Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego (MBP), które zastąpiono Ministerstwem Spraw Wewnętrznych. To właśnie tej jednostce miała podlegać teraz Służba Więzienna. Przepisy powojenne uchylono jednak dopiero w listopadzie 1955 roku za pomocą nowego regulaminu, który był aktualny zaledwie rok. Ze względu na przemiany polityczne Służba Więzienna dostała się w ręce Ministerstwa Sprawiedliwości dnia 1 listopada 1956 roku i tak zostało do dzisiaj.
Działanie Służby Więziennej w latach 1956-1989
Zakres działalności Służby Więziennej po przemianach w 1956 roku uległ kategorycznej zmianie. Wszystkie dotychczasowe przepisy, które co prawda zawierały kilka elementów działań poprawczych, zostały uznane za nieaktualne. Fakt ten związany był ze wcześniejszym brakiem środków finansowych na prowadzenie działań resocjalizacyjnych wobec skazanych, braku bazy, odpowiednio wykwalifikowanej kadry, czy wreszcie z niechęcią polityczną wobec takich działań.
W efekcie w historii Służby Więziennej rozpoczął się 10-letni okres wydawania dyrektyw, zarządzeń i pism, które miały zmienić dotychczasowy obraz formacji. Działania te poskutkowały przygotowaniem nowego regulaminu. Tak oto dotychczasowy model represyjny zdominowany przez działania polityczno-ideologiczne oraz wojskowe został zastąpiony działaniami represyjno-formującymi. Z czasem zaczęto odchodzić od polityki i ideologii w kierunku dyscyplin prawnych oraz psychospołecznych.
Przemiana Służby Więziennej w czasach Polski Ludowej
W 1966 roku w działaniach resocjalizacyjnych zaczęto wdrażać system wolnej progresji. Tak oto powstały zakłady karne półotwarte i otwarte. W latach 1969-1981 z pewnymi trudnościami po stanie wojennym zaczęto wprowadzać kształcenie więźniów i leczenie osób uzależnionych od alkoholu. Wprowadzono wtedy pierwsze przepustki, które ściśle kontrolowano, a także poszukiwano sposobów na współpracę więźniów z resztą społeczeństwa. W wielu zakładach karnych starano się oddziaływać na osadzonych poprzez współpracę z ich rodzinami.
W roku 1969 administracja więzienna stała się jednostką postępowania wykonawczego. Z kolei po roku 1981 więzienia zaczęto wykorzystywać do internowania opozycji solidarnościowej. Więziennictwo, mimo innych założeń, nie uniknęło wpływów politycznych, które wynikały z konieczności funkcjonowania w państwie totalitarnym. Tak oto w jednym więzieniu mogli przebywać zarówno więźniowie kryminalni, jak i tzw. więźniowie sumienia.
Uregulowanie Służby Więziennej na 37 lat
10 grudnia 1959 podpisano Ustawę o Służbie Więziennej, która uregulowała funkcjonowanie więzienników na 37 lat. Nie znaczy to jednak, że nie była ona modyfikowana. Zmian było wiele, a najważniejszymi z nich były: wprowadzenie w 1975 roku wojskowego nazewnictwa stopni, rozbudowa systemu szkoleń, czy też wprowadzenie w 1983 roku korpusu chorążych.